تعیین مناطق مناسب برای احداث سدهای زیرزمینی کوچک به منظور تغذیه و کنترل آبدهی قنوات با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

قنات یک سامانه استخراج آب بصورت دایم است و این یکی از معایب اصلی آن است. سد‌های زیرزمینی یک روش ساده و کاربردی برای جمع‌آوری و ذخیره‌سازی آب در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشند. در این مطالعه بمنظور تعیین محل‌های مناسب احداث سدهای زیرزمینی بر روی قنات از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است. این مطالعه موردی بر روی قنوات یکی از زیرحوزه‌های کلات شهرستان گناباد انجام گرفت. در روش ارایه شده، ابتدا با تلفیق لایه‌های محدوده‌های گسلی و سنگ‌شناسی، بستر آبرفتی، شیب، مناطق مسکونی و قنوات در محیط GIS، 37 درصد طول قنوات حوزه به عنوان بازه‌های دارای توان اولیه جهت احداث سد زیرزمینی تعیین گردید. سپس با ترسیم تغییرات ارتفاع سطح بستر، ارتفاع کف کوره قنات، ارتفاع سنگ بستر، عرض بستر و عمق آبرفت در 12 بازه‌ مناسب تعیین شده، 8 محل پیشنهادی جهت احداث سد زیرزمینی بر روی قنوات مشخص شد. در مرحله بعد به کمک معرفی نمایانه جدیدی به نام نمایانه ظرفیت آبرفتی، از بین نقاط پیشنهادی محل های مناسب جهت احداث سد زیرزمینی بر روی قنات تعیین گردید. سپس جهت تعیین بهترین نقطه و اولویت‌بندی نقاط مناسب، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و قضاوت کارشناسی استفاده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی قادر است با درنظرگرفتن معیارهای کمی و کیفی درنظرگرفته شده برای احداث سدهای زیرزمینی بر روی قنات، محل‌های مناسب برای این منظور را تعیین نماید.